24
apr
2020
Doctoraatsverdediging

Mijn doctoraatsverdediging: hoe ik me die dag echt voelde

“Ik heb al voor hetere vuren gestaan.” Dit is hoe ik mezelf vaak oppep als ik de zenuwen de baas probeer te blijven voor een spannende gebeurtenis. Een sollicitatie, een belangrijke presentatie, of een moeilijk gesprek: ik voel me net iets moediger als ik mezelf eraan herinner dat ik al moeilijkere zaken getackeld heb. Ik wou mezelf op de ochtend van mijn doctoraatsverdediging alweer een mentale opkikker geven, toen ik me realiseerde dat “ik heb al voor hetere vuren gestaan,” niet echt van toepassing was. Tuurlijk, ik heb al ergere of ingrijpendere gebeurtenissen doorgemaakt. Maar even moeilijk of moeilijker dan een doctoraatsverdediging? Met eenzelfde stressvolle anticipatie, onzekerheid over hoe het zal verlopen, en een jury die je aan een kritische ondervraging zal onderwerpen? Als ik zou beweren dat ik al voor hetere vuren gestaan had, zou ik mezelf blaasjes wijsmaken. En zo’n mantra werkt natuurlijk alleen maar als het waar is. Dus hield ik het bij: “dit is het moeilijkste wat je al hebt moeten doen op professioneel vlak, maar ook dit zal ik tot een goed einde brengen.”

24 april 2019. De dag waarnaar ik al lange tijd uitkeek. Enerzijds met een steeds groter wordend gevoel van ongemak, en anderzijds met veel zin in de plechtige feestelijkheid die het gebeuren van een doctoraatsverdediging omringt. Ik was vier maanden zwanger, en had mijn oorspronkelijke idee voor de ideale outfit iets bijgesteld. Het moest comfortabel zijn, mijn beginnend buikje een beetje tot zijn recht laten komen zonder er te veel de aandacht op te richten, en het moest feestelijk zijn. Ik koos voor een jumpsuit in een sprankelend oranje, met een crèmekleurige blazer. Die laatste heb ik overigens nooit gedragen. Veel te warm!

Maar mijn outfit was eigenlijk het minste van mijn zorgen. Een paar weken daarvoor lag ik nog in het ziekenhuis, aan te sterken aan een infuus na helse maanden van extreme zwangerschapsmisselijkheid. Ik was nog maar net terug op de been, gesterkt door de enige medicatie die voor mij bleek te werken, toen ik met grote spoed in de doctoraatsvoorbereidingen werd gegooid. Mijn proefschrift was uiteraard al een tijdje geschreven, maar er moest nog veel werk gebeuren voor het samenstellen en drukken van het boek, en ik moest nog een aantal begeleidende teksten aanleveren. Toen ik informeerde naar mijn proefdruk bij de drukker, kreeg ik het alarmerende antwoord te horen dat ze nog niet eens begonnen waren aan de lay-out omdat ze dachten dat mijn verdediging niet meer doorging. Na een tijdje readiostilte van mij toen ik in het ziekenhuis verbleef, waren ze ervan uitgegaan dat ik geen boek meer nodig had, en stond mijn proefschrift niet meer op hun planning. Nadat ik uiteindelijk toch een digitale lay-out had ontvangen (voor het opsturen van een papieren versie was geen tijd meer), heb ik in volle paniek dag en nacht doorgewerkt om toch alles op tijd af te krijgen. Er waren grote fouten in het drukwerk geslopen, zoals verwisselde pagina’s en hoofdstukken, en lay-outfouten met stukken tekst die niet in mijn werk voorkwamen, die ik allemaal handmatig eruit heb gehaald. Ik durf nog steeds mijn boek niet te lang te doorbladeren uit schrik nog iets tegen te komen wat ik over het hoofd heb gezien. Gelukkig heeft mijn last-minute turbowerk ervoor gezorgd dat de drukpersen op tijd aan hun werk konden beginnen, en werden de dag voor mijn verdediging de dozen met proefschriften aan mijn kantoor geleverd.

Doctoraatsproefschrift

Mijn doctoraatsproefschrift! Het ‘boekje’ waar ik zolang aan werkte.

De dag voor mijn doctoraatsverdediging, verdedigde een collega waarmee ik de laatste vier jaar nauw had samengewerkt. We hebben beiden ons doctoraatsproefschrift gemaakt binnen hetzelfde overkoepelende project, en hadden doorheen de jaren een hele goede band opgebouwd. Haar verdediging was dus ook voor mij een belangrijk en feestelijk moment. Helaas had ik achteraf niet veel tijd om te genieten van haar mooie prestatie, want ik moest natuurlijk nog de laatste zaken voor mijn eigen verdediging voorbereiden. Het klinkt misschien gek, maar ik wou zeker nog eens mijn eigen doctoraat van A tot Z lezen, om mijn eigen geheugen op te frissen. Als je vier jaar lang aan verschillende studies werkt, zitten niet alle details meer even levendig in je geheugen. En dan is het goed om nog eens op te frissen waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt, en details van bepaalde analyses in je geheugen te prenten. De middag voor mijn eigen doctoraatsverdediging bracht ik door met mijn man in Antwerpen in verschillende coffee bars en eetgelegenheden. Ik haalde er mijn voorbereidingen bij, en veranderde nog een paar laatste zaken in mijn powerpointpresentatie. Die laatste details kunnen nu het verschil maken tussen een goede en vlotte verdediging, en een chaotisch gebeuren. We overnachtten in een B&B vlakbij de promotiezaal, en ik belde nog een vriendin op die er de volgende dag bij ging zijn, die mijn bericht over de zwangerschap blijkbaar niet had gekregen. Ik had het nog maar net wereldkundig gemaakt, en ik kon me voorstellen dat mijn licht opbollende buik anders heel wat vragen zou losmaken.

De ochtend van 24 april genoot ik met mijn man van een uitgebreid ontbijt. Ik nam me voor om volledig van die dag te genieten, en het te beschouwen als een bijzondere feestelijke dag in mijn leven. En het was heerlijk! Hoewel de zenuwen door mijn lijf raasden, heb ik intens genoten van elk moment. Na het ontbijt wandelde ik nog snel naar mijn kantoor om mijn boeken op te halen (ik kreeg gelukkig veel hulp van collega’s), en om nog een paar last minute analyses uit te voeren. ’s Nachts waren er uiteraard nog een aantal ‘wat als de jury dit vraagt?’-gedachten opgedoken, en ik wilde nog een paar zaken uitzoeken voor het geval er een verdiepende vraag kwam. Niet alle analyses staan beschreven in mijn boek, en ik wilde nog een paar zaken verifiëren.

Daarna vertrok ik naar de promotiezaal, en zette ik alles klaar met behulp van mijn man en enkele collega’s. Druppelsgewijs kwam het publiek toe, en ik groette een aantal mensen. En dan was daar het moment waarop de jury kwam binnenwandelen. Ik vond het behoorlijk imponerend, met hun zwarte toga’s, en de gewichtige formuleringen van de juryvoorzitter die de plechtigheid van het moment in de verf zetten.

Doctoraatsverdediging

Vervolgens kreeg ik het woord, en legde ik en een half uur uit wat ik de afgelopen vier jaar had onderzocht. De probleemstelling binnen mijn doctoraat was dat er veel studenten hun interesse in STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) vakken verliezen doorheen hun studieloopbaan. Binnen het overkoepelende project werd er een nieuwe didactiek uitgewerkt waarbinnen studenten de STEM-inhouden op een geïntegreerde manier krijgen aangereikt. In mijn doctoraat onderzocht ik de effectiviteit van die didactiek. Behalen studenten in de geïntegreerde STEM-didactiek dezelfde, betere, of mindere leerresultaten dan de studenten die op een klassieke manier onderwijs volgen? En zijn ze meer gemotiveerd? Nadat ik mijn conclusies had medegedeeld, was het moment aangebroken waarvoor iedereen het meeste stress heeft: de vragen van de jury.

Doctoraatsverdediging

Tijdens de doctoraatsverdediging beantwoordde ik de vragen van de jury.

Ik had al redelijk wat doctoraatsverdedigingen bijgewoond, en wat ik hieruit leerde is dat je nooit kunt voorspellen hoe zoiets zal gaan. Sommige verdedigingen waren heel gemoedelijk, en waren de vragen vooral een kans om reflecties over het onderwerp te maken. Bij andere verdedigingen werd de promovendus of promovenda echt het vuur aan de schenen gelegd, en werd de ene moeilijke kritische vraag na de andere afgevuurd. Ik was vreselijk zenuwachtig voor de vragen, al probeerde ik uiterlijk kalm te blijven. Toen de eerste vraag eindelijk kwam, ben ik rustig beginnen praten en heb ik mijn tijd genomen om uitgebreid de situatie te schetsen waarop de vraag betrekking had. Daarvan kalmeerde ik, en toen was ik vertrokken voor de rest van de vragenronde. Ik vond de vragenronde eerlijk waar echt pittig. De jury heeft het me zeker niet gemakkelijk gemaakt, maar ik ben hen dankbaar dat ze me de kans hebben gegeven om een interessante verdediging te doen. Alle mensen uit mijn jury zijn personen die ik professioneel bewonder, en aangenaam vind als persoon. Dat maakte het een heel bijzondere ervaring. Sommige vragen had ik voorzien en voorbereid, en andere kwamen onverwacht. Ik heb het beste van mezelf gegeven, en geprobeerd om op alle vragen een goed en genuanceerd antwoord te geven. Na de vragenronde was ik volledig uitgeput en uitgeblust. Ik had alles gegeven, en was na een uur vragen beantwoorden blij om even te kunnen zitten. Tijdens de pauze beraadslaagde de jury over het resultaat van de verdediging. In principe weet je dat er een positieve beslissing zal vallen eens je groen licht hebt gekregen van de jury om te verdedigen (eventuele bezwaren komen in een vroegere fase), maar toch is het altijd even de adem inhouden als de jury terug de zaal betreedt. Ik zal nooit het moment vergeten waarop de juryvoorzitter de woorden uitsprak dat ik vanaf nu ‘doctor De Loof’ mag genoemd worden. Trots welde in me op, en ik voelde een enorme ontlading, dankbaarheid en blijdschap. Daarna las mijn promotor een laudatio voor. Dat is een lofrede waarin de positieve kanten en verwezenlijkingen van de kersverse doctor worden genoemd. Dit is een plechtige tekst, maar bevat vaak ook wat humoristische toespelingen. Het is heel vreemd om een laudatio over jezelf te horen. Meestal word je pas bejubeld op je begrafenis, en dan is het te laat om het nog te horen. Na de laudatio kreeg ik weer het woord, en heb ik een dankwoord uitgesproken voor iedereen die me in het doctoraatstraject had bijgestaan en ondersteund. Dit was best een emotioneel moment, en ik moest af en toe eens diep ademhalen om uit mijn woorden te komen. Zo’n verdediging is het sluitstuk van jarenlange inspanning, en om dan terug te denken aan alles wat iedereen voor je gedaan heeft om je te helpen je doel te bereiken, dat maakt de nodige emoties los.

Doctoraatsverdediging

Na mijn doctoraatsverdediging. Met mijn man én met babybuikje

Het einde van mijn dankwoord markeerde ook meteen het einde van het officiële gedeelte. Daarna was er een receptie met drank en lekkere hapjes. Ik vond het zo fijn om daar met mijn collega’s, familie, en vrienden te zijn. Ik kreeg cadeautjes, felicitaties, en er werd een tekstje voorgelezen door mijn collega’s. Ik heb eigenlijk van de eerste tot de laatste minuut genoten. En hoewel de stress die dag bij momenten ongeziene pieken bereikte, zal ik me toch vooral alle trotse en lieve gezichten herinneren.

Lees ook: Ik ben doctor!

You may also like

Bloggen
Ben ik gestopt met bloggen?
dertig jaar
Is 30 jaar worden moeilijk?
2020
In 2020 heb ik kruimels van tafel opgeveegd
vrouwelijke academici
Waarom vrouwen massaal hun doctorstitel op sociale media plaatsen
hoe is mama zijn echt?
1 jaar mama zijn: hoe is het écht?
Fietsen door de bomen in Limburg
Een update: hoe heb ik de tijd in mijn verlof besteed?

Leave a Reply

CommentLuv badge

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.