Wat ligt er in mijn schoentje? – Genderstereotypen in speelgoed

Ik steek mijn fascinatie voor mooie schoenen zelden onder stoelen of banken, maar deze weken ben ik niet de enige die geregeld liefdevol een blik naar de schoenen werpt. De Sint is in het land, en dit betekent dat er koortsachtig verlanglijstjes worden opgesteld en vlijtig brieven worden geschreven naar de vrijgevige kindervriend. De schoenen worden gepoetst en voorzien van raap en wortel teneinde de goedheilig man en zijn ros goed te ontvangen in de nachtelijke uren. Groot is de vreugde als dit alles de volgende dag ingewisseld wordt door mandarijntjes, snoepgoed en pakjes.

Rozige poppen voor meisjes, monstertrucks voor jongens

Of je nu zelf verantwoordelijk bent voor de blije gezichtjes van je eigen kroost, of slechts occasioneel dienst doet als hulpsint voor kinderen van vrienden of familie, je hebt vast al eens voet aan wal gezet in een grote speelgoedwinkel. Daar staat al het speelgoed netjes opgedeeld volgens thema en geslacht. Wacht even, geslacht? Jawel beste lezer, dat lees je goed. Veel winkels vinden het nodig om duidelijk te maken in welke rayon je best de zoektocht naar het ideale geschenk start. De jongens vinden hun gading in de afdeling vol monstertrucks, op afstand bestuurbare raceauto’s, en plastic speelgoedwapens. Donkere kleuren, camouflageprints en stoere letters onderstrepen het doelpubliek. Mocht dit alles nog niet voldoende duidelijk zijn voor de verstrooide winkelbezoeker, dan wordt alle twijfel weggenomen door de spelende jongens op de verpakking. De meisjesafdeling wil hier uiteraard niet voor onderdoen, en haalt alles uit de kast met schreeuwerige felroze kleuren. Roze verpakkingen met rozige poppen (zie ook de blogpost van Tom De Cock over ‘gekleurd’ speelgoed), roze prinsessenjurken, roze keukentjes en een stofzuiger in camouflageprint. Nee, grapje natuurlijk. Een stofzuiger is voor meisjes en dus vanzelfsprekend roze. Niet dan?

(Bron afbeelding: uit de folder van Bart Smit 2013)

“Zo goed zijn als mama, dat wil je ook!”

Mochten je haren ten berge rijzen van dergelijke genderstereotypen, bekijk dan eens de folder van Bart Smit van drie jaar geleden. Misschien herinner je je nog de commotie rond deze sinterklaasfolder: meisjes spelen met een speelgoedstofzuiger, vergezeld van het bijschrift “Zo goed zijn als mama, dat wil je ook!” Welke boodschap willen wij jonge meisjes geven? Dat ze voorbestemd zijn tot het verrichten van huishoudelijke arbeid, in tegenstelling tot hun mannelijke vriendjes waarvan dergelijke taken blijkbaar minder verwacht worden? En proberen we hen te overtuigen van de ‘juistheid’ van deze rolverdeling door de kleuren van het speelgoed aan te passen? De manier waarop wij het speelgoed aanbieden aan kinderen kan rollenpatronen sterk bevestigen. Ik heb helemaal niks tegen de kleur roze, maar ik vind het niet oké om op voorhand een stuk speelgoed of een taak te bestempelen als ‘voor jongens’, of ‘voor meisjes’. Waarom laten we de kinderen niet zelf kiezen waarmee ze willen spelen?

Waarom laten we de kinderen niet zelf kiezen waarmee ze willen spelen?

Verschillend speelgoed, verschillende vaardigheden

Traditioneel zien we ‘sociaal spel’ (zoals spelen met poppen en restaurantje spelen) als een spelactiviteit voor meisjes terwijl we eerder geneigd zijn om constructiespeelgoed (zoals Lego en K’NEX) aan jongens te koppelen. Toch blijkt dat beide geslachten veel baat kunnen hebben bij een verscheidenheid aan spelactiviteiten. Kenmerkend voor sociaal spel is dat de interpersoonlijke vaardigheden van kinderen worden ontwikkeld. De aanwezigheid van constructiespeelgoed in huis leidt dan weer tot een verhoogde kans dat kinderen een technologische carrière willen hebben later. Deze studie toont aan dat dit zowel voor jongens als meisjes geldt! De laatste keer dat ik de knelpuntberoepenlijst bekeek stonden daar veel technologische beroepen op…

Hieruit blijkt dat zowel jongens als meisjes er belang bij hebben dat ze toegang hebben tot verschillende soorten speelgoed. Kinderen kiezen uiteraard zelf waarmee ze spelen, maar we kunnen ze als volwassenen wel de kans geven om die keuze op een vrije manier te kunnen maken. Gelukkig worden steeds meer mensen zich hiervan bewust. Winkels zoals Krokodil in Brugge en In den Olifant in Antwerpen groeperen hun speelgoed volgens soort en niet op basis van geslacht. Een blokkendoos voor een prinsessenpaleis staat dus vlak naast een blokkendoos voor een versterkte burcht. De verpakkingen zorgen er ook voor dat elk kind zich aangetrokken kan voelen tot het speelgoed, ongeacht het geslacht. Dit lijkt me toch een basis om kinderen een vorm van keuzevrijheid aan te bieden.

Wist je trouwens dat de manier waarop we spelactiviteiten bij kinderen stimuleren, al een (onrechtstreekse) invloed kan hebben op hoeveel ze later zullen verdienen? Onbewust gaan we meisjes anders behandelen dan jongens in verschillende spel- of sociale situaties.

Lees ook: red jouw dochter van de loonkloof

Mijn verlanglijstje voor de Sint

Hoewel de Sint al een heel aantal jaren op de teller heeft staan, denk ik dat ook hij zich kan vinden in een moderne maatschappij waarin mannen en vrouwen dezelfde kansen en keuzevrijheid krijgen. Dit jaar wens ik alle kindjes speelgoed toe die hen ondersteunt in hun ontwikkeling en zelfexpressie, in plaats van die in te perken. En de roze stofzuiger? Die zal je alvast niet bij mij thuis vinden.